Creëert een groene beleving, buiten in de tuin!
Het kweken van je eigen kruiden is niet alleen duurzaam, het is ook nog eens heel leuk en ontspannend en kan net zo goed op een balkon als in een tuin. Over kruiden gaat één van de presentaties in de bibliotheek.
Weet je niet hoe je moet beginnen? Afra van Ruiten is al meer dan 10 jaar de trotse beheerder van een kruidenpluktuin aan de Doornenburg. Tijdens deze informatieve lezing op 19 juni 2019 vertelt zij hoe je een kruidentuin opzet en onderhoudt.
Laatst kwam ik in een tuin waar eerder niemand over het gras mocht lopen. Als een golfbaan werd het gazon gekoesterd. De tuineigenaar is inmiddels soepeler geworden en er stonden nu zelfs madeliefjes in het gras te bloeien. Ook kom ik in tuinen waar de bewoners ratelaars op het gras loslaten om het te bedwingen. Ratelaar (Rhinanthus) is een halfparasiet die groeit op de wortels van gras. Het gras zal daardoor minder goed groeien. Kruiden en wilde orchideeën krijgen een kans en bloeien ertussen.
Dit verhaal ging alleen nog maar over gras en over onkruid in het gras. Wat voor de een onkruid is, is voor de ander een waardevolle plant en wordt gekoesterd. Het is daarom altijd lastig om advies te geven over de bestrijding van onkruid. Makkelijker is het om te praten over gewenste en ongewenste planten, want ook prachtige gewenste planten kunnen op een bepaald moment te veel worden. Of op ongewenste plekken tevoorschijn komen. Die moeten dan weg.
Heb je een plan op papier met aangegeven zones voor de planten, dan is het heel handig om te lezen wat er mag staan. De ingewaaide zaailingen en kruipers uit andere zones kun je verwijderen.
Zo werkt het dus op papier, maar hoe doe je dat in de praktijk? Je kunt af en toe iets laten wandelen in de tuin. Sommige planten hebben de nare gewoonte om niet te groeien waar ze zijn geplant, maar ze komen wel ergens anders tevoorschijn. Zo is er een varen bij mij aan de wandel gegaan en ik ben erg blij met de plek waar die nu staat. Die mag daar blijven. Ook zijn zaailingen van akelei een vrolijke toevoeging in een aantal borders, dus die mogen ook blijven. Er is echter een geranium die te enthousiast uitzaait. Deze heb ik een paar jaar laten gaan en nu zit mijn hele tuin ermee vol. Andere planten hebben het er moeilijk mee. Deze gaat er dus uit. Tuinieren saai? Welnee, we bewegen ons soms op het randje van keuzestress.
Over het algemeen kun je de meeste planten die je tuin inwaaien, of gebracht worden door vogels, eenvoudig optrekken. Zodra je de wortels eruit hebt getrokken zullen ze daar niet meer terugkeren. Er zijn echter een aantal lastige planten die met lange wortelstokken in de grond zitten en die je daardoor niet kwijt raakt. Telkens als je er een paar eruit hebt gehaald, groeien er nieuwe planten uit de achtergebleven wortelresten. Zo zie je op de foto een prachtige combinatie met bloeiend zevenblad. Heb jij dat ook in de tuin?
Het is echt geen pretje als je zevenblad (Aegopodium podagraria) in de tuin hebt. Het woekert maar door en er is bijna geen grip op te krijgen. Wat kun je doen?
Je begint met de grond zo schoon mogelijk te maken. Dus kies een hoek die je aan gaat pakken en haal alle planten eruit. Verwijder uit de grond en de planten de witte wortels van het zevenblad. Doe dit tot ongeveer veertig centimeter diep.
Het lukt bijna niet om de grond in één keer helemaal schoon te krijgen. Je kunt op de plekken waar het zevenblad weg is gehaald Geranium macrorrhizum neerzetten. Deze bedekt de bodem zo goed, dat het zevenblad geen kans krijgt. De plant krijgt geen licht en gaat niet groeien.
Bovendien blijf je telkens waar het zevenblad boven de grond komt de uitlopers wegknippen. Je put zo de wortels uit en tenslotte verdwijnt het. Het zevenblad dat je wegknipt, kun je bereiden en eten als spinazie. Lekker en gezond.
Heermoes (Equisetum arvense) is ook zo’n taaie terugkomer. Niets helpt tegen deze woekeraar, want hij wortelt veel dieper dan andere planten. Deze plant groeit op plekken waar een tekort is aan mineralen in de grond. Hij haalt deze zelf met zijn lange wortels omhoog. Zodra er een goed evenwicht is gaat de heermoes vanzelf weg, omdat hij niet in een mineraalrijke omgeving kan functioneren.
Daar ligt ook de oplossing van jouw probleem. Je kunt heermoes afknippen en op de grond laten liggen en extra mineraalrijk lavameel toevoegen. Na een paar jaar zal het heermoes verdwijnen. Dit is echt een oplossing voor de lange adem.
Heb jij ook een probleem? Stuur mij een bericht en ik zoek met je naar een oplossing.
Buxus is een populaire plant in onze tuinen. Het is een groenblijver die rustig groeit, goed is te snoeien en ook op plaatsen met schaduw kan worden toegepast. Het is bovendien een inheemse plant en heeft het hier naar zijn zin.
Schimmel
Een paar jaar geleden kwam de schimmelziekte Calonectria pseudonaviculata in beeld. Een moeilijk te bestrijden schimmelziekte. Tuinen werden overhoop gehaald en op diverse plekken werd de Buxus vervangen door Ilex crenata. Een plant die op Buxus lijkt. Gelukkig heeft niet iedereen last van de schimmel, in veel tuinen houden de buxusplanten nog stand. Met een goede verzorging blijken de planten sterk genoeg, of zijn in staat te herstellen. Heb je wel last, controleer welke schimmelaandoening je hebt. Maak vervolgens gebruik van de juiste schimmeldodende middelen. Zorg preventief voor goede afwatering en een luchtige omgeving.
Buxusmot
En toen kwam de buxusmot, een exoot die een paar jaar geleden is aangekomen in Europa en zich nu als een vlek verspreid. Hij is inmiddels ook volop aanwezig in Nederland. De mot heeft een voorkeur voor Buxus sempervirens. Andere buxussoorten worden minder snel aangetast.
De rups kan bestreden worden met gewasbeschermingsmiddelen (insecticiden). Helaas heeft dit tot gevolg dat er inmiddels ook een grote sterfte is onder andere insecten en kleine tuinvogels, die hun jongen voeden met rupsen. Er zijn nu onderzoeken gestart om deze sterfte te linken aan de opkomst van de buxusmot, de berichtgeving erover en het gebruik van bestrijdingsmiddelen in onze tuinen. Paniek is echt niet nodig en je hoeft ook niet direct de gifspuit te zoeken.
Maak het de vlinders moeilijk. Je kunt de planten verstuiven met lavameel, de vlinders hebben een hekel aan het laagje op de struik en zoeken een andere plek voor hun eieren.
Je kunt natuurlijk vogels de rupsen laten eten, of zelf de rupsen weghalen. Als je een beperkte hoeveelheid Buxus hebt is dat goed te doen. Begin hier in april mee. Controleer de struiken en haal de rupsen weg. Herhaal dit door de zomer heen. De motten leggen meerdere keren per jaar eieren.
Je maakt het jezelf makkelijker als je vooraf een mottenbal in de Buxus hangt (kamferblokje). De rupsen hebben hier een hekel aan en zullen gaan lopen. Ook jaag je daarmee de motten weg.
Informatie
In België wordt er al langer onderzoek gedaan en meer informatie vind je op www.SOSbuxusmot.be. Ook de website www.buxuscare.com geeft informatie over de verzorging van Buxus. Ook de vlinderstichting heeft een kennispagina met tips.
Niets zo makkelijk en moeilijk als de omgang met buren. Gaat het niet zo lekker onderling, dan zijn bomen vaak het onderwerp van heftige discussies. Je kent vast wel een burenverhaal, of je hebt zelf een burenverhaal, dat zo door de rijdende rechter kan worden behandeld.
Gelukkig is de relatie met onze buren meer dan goed en dat houden we graag zo. Er was echter wel een dingetje met de boom. Er stond een prachtige zwarte berk in onze tuin toen we hier kwamen wonen. Je kon hem in eerste instantie niet eens zien. De vorige bewoners hadden gekozen voor een ‘privacytuin’, met coniferen, bomen en hoge struiken. Kleine coniferen waren enorm groot geworden en zijn door ons allemaal verwijderd. De berk bleef. De buren rechts genoten van de boom, de buurvrouw links was er niet zo blij mee. We beloofden de boom ieder jaar tot op de erfgrens terug te snoeien en kort te houden. Zo gezegd, zo gedaan.
Het snoeien maakte de boom niet mooier, we keken de hele winter naar een lelijke vorm. We besloten de boom te verwijderen. Juist toen verscheen er een rode beuk in zuilvorm op een meter van de erfgrens (Fagus sylvatica ‘Atropunicea’). Een donkere, sombere zuil die als heester kan worden aangemerkt. De stam was nog niet dik genoeg om boom te zijn. Een plant is officieel een boom als het voldoet aan deze omschrijving:
Een boom is een overblijvend houtig gewas met een dwarsdoorsnede van de stam van minimaal 10 cm op een hoogte van 1,30 m boven het maaiveld.
We stelden van schrik het verwijderen van de berk nog even uit, maar uiteindelijk is deze vervangen door een kleinblijvende, langzaam groeiende boom. W
e hebben de Acer griseum meer dan twee meter vanaf de erfgrens* geplant en hem zo geplaatst dat de rode beuk geen eyecatcher meer is, maar een achtergrond voor onze boom.
In de herfst verkleurt de Acer naar een knalrode kleur, wat ook mooi matcht met de beuk. De afgevallen bladeren zijn prachtig. Zo is een moeilijke situatie omgebogen naar een mooie oplossing.
* Op grond van Artikel 5:42 Burgerlijk Wetboek is bepaald dat het niet geoorloofd is binnen bepaalde afstanden van een anders erf bomen, heesters of heggen te hebben. Voor bomen is deze afstand in beginsel 2 meter, voor heesters en heggen 50cm. Er zijn uitzondering mogelijk als de beplanting met toestemming van beide partijen wordt neergezet. Zorg dan wel voor een schriftelijk bewijs.
Komende zaterdag, 6 mei, wordt de kruidentuin aan de Doornenburg eens flink opgeruimd en er worden nieuwe kruiden geplant. De kruiden zijn vandaag gehaald bij Schoutens Kruiden in Boskoop waar Sandra ons al stond op te wachten.
Eerder werd er hier en daar wat geplant en werd er niet zo op de toepassing gelet. Mirjam heeft van de kruiden in de tuin de toepassing opgezocht. Een overzicht komt in het mededelingenbord te hangen. In de binnenste ring komen alle eetbare kruiden te staan, die vooral in de keuken worden gebruikt. In de buitenste ring zetten we de geneeskrachtige kruiden en de kruiden die worden gebruikt om te verven. Ook staan hier de bessenstruiken.
Even een aandachtspuntje! De laatste jaren wordt er veel gebruik gemaakt van de kruiden. Het enthousiasme is echter zo groot dat er te veel wordt geknipt. De planten kunnen dit niet aan en krijgen te weinig tijd om te herstellen. Proberen is leuk, maar knip geen hele plantjes af. Proef af en toe wat en leer en geniet van de kruidentuin.
Wil je komen helpen? Dat vinden we leuk, we beginnen om 10:00 uur. Je kunt ons vinden op de routeplanner bij Essenburg 33, 2402 KR Alphen aan den Rijn, in Google street view even de andere kant op kijken en je ziet de ring liggen.
Op 11 april wordt voor de tweede keer de nationale Buitenlesdag georganiseerd. Even wat extra aandacht naar de gezonde kanten van het buiten les krijgen. Kinderen kunnen veel makkelijker leren als de lessen goed aansluiten bij hun interesses en ze daarbij kunnen bewegen. Wat is er mooier om buiten opdrachten uit te voeren en ondertussen veel te leren.
De politici zijn er al tijden uit. Er is al besloten dat we in 2050 CO2 neutraal door het leven gaan. Liefst ook nog 100% fossiele brandstofvrij. Maar hoe gaan we dat dan doen?
In de meeste tuinen staan bomen en vaste planten, deze gebruikers van CO2 zullen onze bondgenoten zijn. Veel techniek voor duurzame oplossingen is al ontwikkeld en kunnen we gaan toepassen. Verlichting en pompen kunnen we laten functioneren op (opgeslagen) energie van zonnepanelen. We kunnen bewust gebruik maken van handgereedschap en grasmaaiers. Het onderhoud wordt daardoor weer een outdoor sportervaring.
Er liggen zeker nog uitdagingen in de tuin. Zo zullen we ons moeten realiseren dat onze privétuinen ook een onderdeel zijn van de waterhuishouding in de straat/stad/provincie. Er zijn al gemeentes die besloten hebben dat het water dat op een huis valt ook op die plek verwerkt moet worden en niet mag 
afvloeien in het riool. Dat betekent dat het water op de eigen grond moet worden opgevangen. Dit kun je doen door een groene dakbedekking met waterbuffer, of een waterbuffer in de tuin. Als het water door de tuin kan wegzakken in de grond is het goed. Heb je alleen maar tegels liggen, dan heb je een probleem. Zorg voor plaatsen waar het water wordt opgevangen in reservoirs en zorg voor plekken waar het water weg kan zakken. Vervang bijvoorbeeld de dichte tegels door grastegels of tegels die niet helemaal gesloten zijn, of leg een halfverharding neer.
In grote tuinen zijn natuurlijk meer mogelijkheden, zo kun je ook denken aan een natuurlijke zwemvijver (in plaats van een zwembad). In dit bad kun je zwemmen en je hebt uitzicht op een natuurlijke vijver. De zuivering gebeurt zonder chloor wat een enorme milieuwinst oplevert.
Waar gaat het heen dit jaar. Ik verwacht in 2017 meer groen binnen, meer meubels buiten, stoere planten en meer beleving in de tuin.
Al enkele jaren is Piet Oudolf internationaal een toonaangevende tuinontwerper. Hij heeft de term prairiebeplanting in Europa gangbaar en hip gemaakt. Tegenwoordig is daardoor, ook bij de tuincentra op de hoek, een ruim assortiment grassen en laatbloeiende vaste planten beschikbaar. Deze planten blijven tot ver in de herfst bloeien en leveren een winter lang een mooi silhouet op. Bruin is ook een kleur en de herfst is een seizoen in opkomst.
Van binnen naar buiten en weer terug. Gingen we een paar jaar geleden massaal buitenkamers aanleggen met keukens en loungehoeken. Nu zie we een trend naar de urban jungle en groene wanden binnen. Planten mogen weer in het interieur worden toegepast. Ook zien we dat de tuinmeubelen mee naar binnen worden genomen en in huis een stoere uitstraling geven die past bij deze trend. Binnen en buiten lopen steeds makkelijker naar elkaar over met tegels die binnen en buiten toepasbaar zijn.
De tuin is niet meer een noodzakelijk uurtje onderhoud, maar wordt steeds meer gezien als een waardevolle eigen buitenruimte, die noodzakelijk is voor een vitale en gezonde levenswijze. De tuin wordt bewust ingericht met een moestuin om groenten te kweken, of een vijver om water op te vangen. Er wordt gebruik gemaakt van duurzame materialen en de planten en bomen bieden een thuis aan vogels en egeltjes. Hierbij worden felle kleuren en grote contrasten niet geschuwd, waardoor een speelse en energierijke omgeving ontstaat.
De openbare kruidentuin aan de Doornenburg is van de gemeente Alphen aan den Rijn en wordt beheerd en onderhouden door buurtbewoners. De tuin is vrij toegankelijk en een ieder mag hier kruiden knippen voor eigen gebruik.
Wil je meer informatie?
Bel een van de contactpersonen:
Mirjam Soeterbroek
0172 417 949
Afra van Ruiten
06 4455 2432
Wat is het fijn om een klein bankje te hebben dat je overal mee naartoe kunt slepen. Waar je op kunt zitten als er wat extra eters zijn. Waar je op kunt staan om de ramen te lappen of in het bovenste kastje te kunnen kijken. Ook handig tijdens het opknappen van je nieuwe huis, of bij het schilderen van de kinderkamer. Wij hebben zo’n bankje van huis uit meegekregen en gebruiken deze telkens opnieuw. Het zaagbankje is ooit gemaakt door een leerling meubelmaker. Er komen verschillende houttechnieken aan bod tijdens het maken er van.
We hebben de tekening opnieuw gemaakt en voor u een nieuw bankje gemaakt.
Deze is nu te koop. Uitgevoerd in zacht hout voor € 195,- incl. btw. De afmetingen bxdxh zijn: 80×32,5×49,5 cm.